بازگشت بقایای گیاهی به خاک به ویژه در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک از ارکان مهم و اجتناب ناپذیر پایداری اکوسیستم های کشاورزی است. دینامیک نیتروژن خاک پس از بازگشت بقایای گیاهی با کیفیت مختلف به طور متفاوت تحت تاثیر قرار گرفته و بر قابلیت جذب نیتروژن برای محصول بعدی اثر خواهد گذاشت. تاثیر نوع خاک نیز بر تحولات نیتروژن در خاک های تیمارشده با بقایای گیاهی، لازم است مورد توجه قرار گیرد. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر نوع خاک و بقایای گیاهی بر شدت معدنی شدن خالص نیتروژن می باشد. بدین منظور دو خاک شرود ان (رسی) و جوزد ان (لوم رسی شنی) با بقایای گیاهی یونجه، گندم و ذرت تیمار گردید و سرعت فرآیند معدنی شدن خالص نیتروژن در پایان یک دوره انکوباسیون آزمایشگاهی 8 هفته ای بررسی گردید. نتایج نشان داد که در بین بقایای گیاهی مورد مطالعه یونجه بیشترین مقدار خالص نیتروژن معدنی شده را تولید می نماید. معدنی شدن خالص به میزان کمتری در تیمارهای حاوی بقایای گندم و تیمار شاهد نیز اتفاق افتاد، لیکن در تیمار حاوی بقایای ذرت ایموبیلیزه شدن خالص به وقوع پیوست. تاثیر نوع خاک بر فرآیند معدنی شدن خالص نیتروژن معنی دار بود، لیکن اختلاف بین دو خاک در مورد انواع بقایای گیاهی مشابه نبود به طوری که تفاوت مقدار نیتروژن معدنی شده در خاک های تیمارشده با بقایای یونجه از همه بیشتر بود. اختلاف دو خاک در تیمار بقایای گندم نیز معنی دار بود لیکن در تیمارهای شاهد و بقایای ذرت اختلاف معنی داری به لحاظ سرعت معدنی شدن خالص در دو خاک مورد مطالعه مشاهده نشد. به طور کلی نتایج این تحقیق، این فرضیه را تقویت می نماید که اختلاف تاثیر خاک ها بر فرآیند معدنی شدن نیتروژن، متاثر از نوع سوبسترای اضافه شده به خاک است.

این پژوهش در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب-دانشگاه شیراز اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 97-1396 انجام شد. تیمار ها در این پژوهش شامل: دو سطح آبیاری به عنوان عامل اصلی [1-مطلوب: آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیک و 2-تنش آبی: آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه تا انتهای مرحله ی گلدهی] بود. همچنین، عامل های فرعی شامل دو سطح بقایای گیاهی [1-حذف بقایا، 2-برگرداندن 30 درصد بقایای گیاهی (کاه گندم) به خاک] و چهار منبع کودی [1-شاهد: صفر کیلوگرم نیتروژن در هکتار، 2-کود نیتروژن: کاربرد 100 کیلو گرم نیتروژن در هکتار، 3-کود تلفیقی: استفاده از باکتری آزوسپیریلوم + 50 کیلو گرم نیتروژن در هکتار و 4-کود زیستی: تلقیح بذر ها با باکتری آزوسپیریلوم)] بود. نتایج نشان داد که برهمکنش تیمار بقایا × نیتروژن بر غلظت کلروفیل a، کاروتنوئید و فعالیت آنزیم های کاتالاز و گایاکول پراکسیداز معنی دار بود. این برهمکنش نشان داد که در شرایط بدون بقایا، کود نیتروژن و تیمار تلفیقی سبب افزایش معنی دار این صفات نسبت به شاهد شدند. در مقابل در شرایط حضور بقایا، نیز روندی مشابه شرایط بدون بقایا البته با شدت واکنش بیشتر به کاربرد این دو منبع نیتروژن وجود داشت. اثر برهمکنش تیمار رژیم آبیاری × منبع کود نیتروژن بر فعالیت آنزیم کاتالاز و گایاکول پراکسیداز نشان داد که در شرایط مطلوب رطوبتی، کاربرد کود نیتروژن صرف نظر از منبع آن سبب افزایش فعالیت این آنزیم ها شد. بیشترین مقدار افزایش در مقایسه با شاهد مربوط به کود نیتروژن و سپس کود تلفیقی بود. روندی مشابه شرایط مطلوب در شرایط تنش آبی البته با شدت واکنش بیشتر به کاربرد نیتروژن وجود داشت. در شرایط آبیاری مطلوب و تنش آبی، بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار کود تلفیقی بود. با توجه به ملاحظات زیست محیطی و اقتصادی و همچنین با توجه به برتری کود تلفیقی در شرایط مطلوب و تنش رطوبتی به لحاظ بیوشیمیایی و عملکرد دانه، این رژیم کودی در شرایط عدم اطمینان از دسترسی به آب برای آبیاری پس از گلدهی در مناطق جنوبی ایران قابل توصیه است.

این آزمایش با هدف بررسی تاثیر هیومی پتاس در افزایش سطح تحمل به شوری گیاه پوششی فیلا (Phyla nodiflora L.) بر اساس ویژگی های مورفوفیزیولوژیک انجام شد. طرح کرت های خردشده در یک آزمایش گلخانه ای با دو عامل به صورت بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. کرت اصلی شامل شوری کلرید سدیم در 5 سطح مختلف (صفر، 4، 8، 12 و 16 دسی­زیمنس بر متر) بود؛ در حالی که، کرت فرعی شامل سه سطح هیومی پتاس (صفر، 500 و 1000 میلی­گرم) بود. نتایج نشان داد، بدون در نظر گرفتن تیمار کودی، وزن تر شاخساره و کیفیت ظاهری در تیمار شوری 16 دسی زیمنس بر متر در مقایسه با گیاهان شاهد به ترتیب کاهش معنی دار 02/19 و 34/24% نشان دادند. دیگر ویژگی مثبت گیاه فیلا در تنش شوری 16 دسی زیمنس بر متر، وضعیت به نسبت مطلوب رنگدانه های گیاهی بود. افزون بر این، کیفیت ظاهری همبستگی قوی و مثبتی با طول شاخساره، وزن تر و خشک شاخساره و وزن تر ریشه نشان داد. به طور کلی نتایج بیانگر آن بود که فیلا در زمان تنش شوری از ویژگی های رشدی خود کاسته است. بدین ترتیب از کیفیت ظاهری در شوری بالا تا حدودی کاسته شد؛ اما در عوض سبزینگی فیلا در شرایط تنش حفظ شد. بر اساس نتایج وزن تر و خشک شاخساره و ریشه، محتوای نسبی آب (RWC) برگ و کیفیت ظاهری گیاه فیلا تا سطح شوری 8 دسی زیمنس بر متر از وضعیت مطلوبی برخودار بود و نیازی به استفاده از تیمار هیومی­پتاس تا این سطح از تنش وجود ندارد. در سطوح شوری بالا (12 و 16 دسی زیمنس بر متر)، ویژگی های مورفوفیزیولوژیک فیلا کاهش یافت. در نتیجه در سطح شوری بالا برای بهبود وضعیت کلی گیاه، کاربرد هیومی پتاس پیشنهاد می شود. به طوری که، هیومی پتاس 500 میلی گرم بر لیتر سبب افزایش طول شاخساره، تعداد شاخساره جانبی و RWC در سطح شوری 16 دسی زیمنس بر متر شد. افزون بر آن، 1000 میلی گرم بر لیتر هیومی پتاس، سبب بهبود رنگدانه های گیاهی در تیمار شوری 12 دسی زیمنس بر متر گردید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.